"Ludzie Boga" – życie zakonne
Katecheza (I/25): Rozpoznawanie zasadności życia osób konsekrowanych
Informacje o poszczególnych wspólnotach: Zakony w Kościele »
KKK 914-933, 944-945; YC 145
I. Ruch pustelników (eremitów)
Wspólnoty Esseńczyków w czasach Starego Testamentu (VI w. przed Chr. do I w. po Chr.)
Jan Chrzciciel na pustyni (Mt 3; Mk 1; Łk 3; J 1,19nn)
Za ojca pustelników uznaje się św. Antoniego, opata (+356)
Od czasów św. Pachomiusza (+347) powstają pierwsze klasztory z przełożonym i regułą
Cenobita – asceta zamieszkujący pustynię wraz z innymi.
Qala'at Samaan – bazylika św. Szymona Słupnika (+459)
Anachoretyzm – forma pośrednia między życiem samotnym a wspólnotowym
II. Wspólnoty monastyczne
Wschód: św. Bazyli (+379) → bazylianie (jedyna forma życia zakonnego w tradycji wschodniej)
Zachód: św. Benedykt (+547) → benedyktyni
Wspólnoty oparte na regule św. Benedykta to m.in.:
cystersi, kameduli (1012 – św. Romuald), oliwetanie, sylwestryni i trapiści, Kanonicy Regularni, …
gr. monachos = samotnik, pustelnik, asceta
Św. Scholastyka – siostra św. Benedykta (bliźniaczka)
529 (lub 525) – założenie klasztoru na Monte Cassino.
"Ora et labora et lege" ("Modlitwa, praca i kultura") – reguła spisana w latach 540-547
909 – założenie Wspólnoty klasztorów benedyktyńskich w Cluny (Burgundia). W 1100r. liczyła ona około 1450 klasztorów oraz ok. 50 tys. mnichów.
III. Zakony rycerskie (od XII wieku)
Jednym ze skutków wypraw krzyżowych było powstanie zakonów rycerskich (szpitalniczych). Ich celem miała być ochrona pielgrzymów i miejsc świętych.
- Templariusze "Milites Templi" (od 1119 do 1314)
- Joannici (od 1130) → Zakon Maltański (od 1530)
- Krzyżacy (od 1190)
Pierwszym zakonem byli templariusze, następnie (po przekształceniu z bractwa szpitalnego) – joannici, kolejnym Krzyżacy.
Zakony rycerskie organizowano na wzór wojskowy - ich członkowie szkolili się we władaniu bronią i tworzyli regularne oddziały. Z czasem doszły one do finansowej i militarnej potęgi. W przypadku templariuszy doprowadziło to do konfliktu z królem Francji (Filip IV Piękny), zakończonego procesem i spaleniem na stosie w 1314r. wielkiego mistrza (Jakub de Molay). Krzyżacy zostali sprowadzeni do Polski w 1226 roku i udało się im stworzyć nad Bałtykiem własne państwo. Joannici w 1530 przekształcili się w kawalerów maltańskich.
IV. Zakony żebracze ("Bracia mniejsi") - klasztory (od XIII wiek)
- Św. Franciszek Bernardone z Asyżu (1182-1226), reguła z 1210 zatwierdzona przez papieża Innocentego III ("Pokój i dobro").
- Św. Dominik Guzmán (Hiszpan), reguła z 1216 zatwierdzona przez papieża Honoriusza II.
- Później na podstawie tej samej reguły powstali: bernardyni, franciszkanie konwentualni, kapucyni, augustianie, karmelici...
Od czasów św. Franciszka mówi się o "I zakonie" (zakonnicy), "II zakonie" (zakonnice) oraz "III zakonie" przeznaczonym dla ludzi świeckich
V. Zgromadzenia zakonne
Św. Ignacy Loyola (1491-1556) – Ad maiorem Dei gloriam (Na większą chwałę Bożą).
Jezuici (1540-1773-1814-), …
Św. Jan Bosko (1815-1888) → salezjanie (charyzmat pracy z młodzieżą)
…
Niektóre, inne znane w Polsce zakony:
Albertyni, bonifratrzy, chrystusowcy, filipini, legioniści, marianie, michalici, misjonarze, misjonarze kombonianie, orioniści, pallotyni, paulini, pijarzy, redemptoryści, saletyni, salezjanie (1859 - św. Jan Bosko, Turyn), salwatorianie, sercanie, trynitarze, werbiści, zmartwychwstańcy...
Większość z tych zakonów ma także swoje żeńskie gałęzie.
Najstarsze opactwa i klasztory w okolicach Krakowa
- 1044 – Opactwa Benedyktynów w Tyńcu
- 1222 – Opactwo Cystersów w Mogile. Zaprosił ich Iwo Odrowąż, biskup krakowski
- 1222 – Bp Iwo Odrowąż sprowadza z Bolonii Dominikanów
- 1237 – Przybycie Franciszkanów do Krakowa. Klasztor funduje Bolesław Wstydliwy (+1279)
- 1602 – Przybycie Kamedułów na Bielany do Krakowa
Światowy Dzień Życia Konsekrowanego
obchodzony jest w Kościele w święto Ofiarowanie Pańskiego (2 lutego).
Zakony w Polsce:
- 153 zakony i zgromadzenia żeńskie (ok. 25.000 sióstr)
- 61 zgromadzeń męskich (ok. 13.000 zakonników)
- 35 instytutów świeckich życia konsekrowanego (ok. 1.000 osób)
Dane z 2010 roku ("Niedziela" 5/30.01.2011, s.11)
Czy dzisiaj są potrzebne opactwa i domy zakonne?
Czy istnienie zakonów kontemplacyjnych (zamkniętych) ma dzisiaj sens?
Czego mogę nauczyć się z reguł zakonnych?
Lektura dodatkowa
"List" 7-8/2005; 7-8/2006, s. 63nn.
Serwis Informacyjny Zakonów – zakony.pl;
Benedyktyni; Cystersi; Franciszkanie; Dominikanie; Karmelici; …
Film "Ludzie Boga" – zobacz filmy »