Objawienie Pańskie (Epifania)
– Trzech Króli

6 stycznia  

Uroczystość należy do najstarszych świąt w Kościele. Na Wschodzie pierwsze jej ślady spotykamy już w III w. Tego właśnie dnia obchodził Kościół grecki święto Bożego Narodzenia. Na Zachodzie Uroczystość Objawienia Pańskiego datuje się od końca IV w. (oddzielnie od Bożego Narodzenia).

W Trzech Magach pierwotny Kościół widzi siebie, świat pogański, całą rodzinę ludzką, wśród której zjawił się Chrystus, a która w swoich przedstawicielach przychodzi z krańców świata złożyć Mu pokłon.
Tradycja na podstawie trzech hojnych darów: złota, kadzidła i mirry określa ich liczbę, wiek, kolor skóry i symbolikę. W VI wieku dodano im tytuły królewskie i świtę, a w IX imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Z czasem kształtuje się wyobrażenie, że reprezentują trzy znane części świata: Europę, Azję i Afrykę.

Epifania (gr.) – ukazanie się, objawienie.

Objawienie Pańskie (Epifania)
– Trzech Króli

6 stycznia  

Uroczystość należy do najstarszych świąt w Kościele. Na Wschodzie pierwsze jej ślady spotykamy już w III w. Tego właśnie dnia obchodził Kościół grecki święto Bożego Narodzenia. Na Zachodzie Uroczystość Objawienia Pańskiego datuje się od końca IV w. (oddzielnie od Bożego Narodzenia).

W Trzech Magach pierwotny Kościół widzi siebie, świat pogański, całą rodzinę ludzką, wśród której zjawił się Chrystus, a która w swoich przedstawicielach przychodzi z krańców świata złożyć Mu pokłon.
Tradycja na podstawie trzech hojnych darów: złota, kadzidła i mirry określa ich liczbę, wiek, kolor skóry i symbolikę. W VI wieku dodano im tytuły królewskie i świtę, a w IX imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Z czasem kształtuje się wyobrażenie, że reprezentują trzy znane części świata: Europę, Azję i Afrykę.

Epifania (gr.) – ukazanie się, objawienie.

Msza św.

Modlitwy mszalne

Kolekta

Boże, Ty w dniu dzisiejszym za przewodem gwiazdy objawiłeś Jednorodzonego Syna swojego poganom, † spraw łaskawie, abyśmy poznawszy Cię już przez wiarę, * zostali doprowadzeni do oglądania twarzą w twarz blasku Twojego majestatu. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, † który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Modlitwa nad darami

Wszechmogący Boże, wejrzyj łaskawie na Dary swojego Kościoła, † nie są już nimi złoto, kadzidło i mirra, lecz Jezus Chrystus, którego te dary oznaczają, * Jego składamy w ofierze i przyjmujemy jako pokarm. Który żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

Prefacja o Objawieniu Pańskim

[6] Chrystus Światłością narodów

Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, * słuszne i zbawienne, * abyśmy zawsze składali dziękczynienie * Tobie, miłosierny Ojcze, wszechmogący Boże, * Królu wiecznej chwały. Dzisiaj w Jezusie Chrystusie, * który jest światłością świata, * objawiłeś wszystkim narodom tajemnicę naszego zbawienia. * Gdy Syn Twój ukazał się na ziemi jako śmiertelny człowiek, * obdarzyłeś nas na nowo * udziałem w Jego nieśmiertelnej chwale. Dlatego niebo i ziemia * z uwielbieniem śpiewają Tobie pieśń nową * i my z wszystkimi zastępami Aniołów wysławiamy Ciebie, * razem z nimi wołając: Święty, Święty, Święty…

Modlitwa po Komunii

Boże, nasz Ojcze, niech Twoje światło towarzyszy nam zawsze i wszędzie, † abyśmy czystym wejrzeniem przenikali tajemnicę Eucharystii, w której uczestniczymy, * i z miłością Ją przyjmowali. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Słowo

Czytania Liturgii słowa

I czytanie * Iz 60, 1-6

Chwała Boga rozbłysła nad Jerozolimą

Powstań! Świeć, bo przyszło twe światło
i chwała Pańska rozbłyska nad tobą.
Bo oto ciemność okrywa ziemię
i gęsty mrok spowija ludy,
a ponad tobą jaśnieje Pan,
i Jego chwała jawi się nad tobą.
I pójdą narody do twojego światła,
królowie do blasku twojego wschodu.
Podnieś oczy wokoło i popatrz:
Ci wszyscy zebrani zdążają do ciebie.
Twoi synowie przychodzą z daleka,
na rękach niesione twe córki.
Wtedy zobaczysz i promienieć będziesz,
a serce twe zadrży i rozszerzy się,
bo do ciebie napłyną bogactwa zamorskie,
zasoby narodów przyjdą ku tobie.
Zaleje cię mnogość wielbłądów -
dromadery z Madianu i z Efy.
Wszyscy oni przybędą ze Saby,
zaofiarują złoto i kadzidło,
nucąc radośnie hymny na cześć Pana.

Psalm responsoryjny * Ps 72, 1-2. 7-8. 10-13

Uwielbią Pana wszystkie ludy ziemi

Boże, przekaż Twój sąd Królowi,
a Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu.
Aby Twoim ludem rządził sprawiedliwie
i ubogimi według prawa.

Za dni jego zakwitnie sprawiedliwość,
i wielki pokój, aż księżyc nie zgaśnie.
Będzie panował od morza do morza,
od Rzeki aż po krańce ziemi.

Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary,
królowie Szeby i Saby złożą daninę.
I oddadzą Mu pokłon wszyscy królowie,
wszystkie narody będą Mu służyły.

Wyzwoli bowiem biedaka, który Go wzywa,
i ubogiego, co nie ma opieki.
Zmiłuje się nad biednym i ubogim,
nędzarza ocali od śmierci.

II czytanie * Ef 3, 2-3a. 5-6

Poganie są uczestnikami zbawienia

Przecież słyszeliście o udzieleniu przez Boga łaski danej mi dla was, że mianowicie przez objawienie oznajmiona mi została ta tajemnica. Nie była ona oznajmiona synom ludzkim w poprzednich pokoleniach, tak jak teraz została objawiona przez Ducha świętym Jego apostołom i prorokom, to znaczy, że poganie już są współdziedzicami i współczłonkami Ciała, i współuczestnikami obietnicy w Chrystusie Jezusie przez Ewangelię.

Aklamacja przed Ewangelią * Mt 2, 3

Ujrzeliśmy Jego gwiazdę na Wschodzie
i przybyliśmy złożyć pokłon Panu.

Ewangelia * Mt 2, 1-12

Pokłon Mędrców ze Wschodu

Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda, oto Mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali: "Gdzie jest nowo narodzony król żydowski? Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon".
Skoro to usłyszał król Herod, przeraził się, a z nim cała Jerozolima. Zebrał więc wszystkich arcykapłanów i uczonych ludu i wypytywał ich, gdzie ma się narodzić Mesjasz. Ci mu odpowiedzieli: "W Betlejem judzkim, bo tak napisał Prorok: A ty, Betlejem, ziemio Judy, nie jesteś zgoła najlichsze spośród głównych miast Judy, albowiem z ciebie wyjdzie władca, który będzie pasterzem ludu mego, Izraela".
Wtedy Herod przywołał potajemnie Mędrców i wypytał ich dokładnie o czas ukazania się gwiazdy. A kierując ich do Betlejem, rzekł: "Udajcie się tam i wypytujcie starannie o Dziecię, a gdy Je znajdziecie, donieście mi, abym i ja mógł pójść i oddać Mu pokłon". Oni zaś wysłuchawszy króla, ruszyli w drogę.
A oto gwiazda, którą widzieli na Wschodzie, szła przed nimi, aż przyszła i zatrzymała się nad miejscem, gdzie było Dziecię. Gdy ujrzeli gwiazdę, bardzo się uradowali. Weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją; upadli na twarz i oddali Mu pokłon. I otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary: złoto, kadzidło i mirrę.
A otrzymawszy we śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali się do swojej ojczyzny.

C + M + B

Obrzęd błogosławieństwa kredy i kadzidła

Błogosławieństwo to odbywa się po homilii albo po modlitwie po Komunii.

Mędrcy ze Wschodu, którzy za przewodem gwiazdy przybyli do Betlejem, złożyli Jezusowi w darze złoto, kadzidło i mirrę. Złoto oznaczało godność Jezusa jako Króla, kadzidło – Najwyższego Kapłana, mirra zaś – używana do uśmierzania bólu i do namaszczania ciał zmarłych – była zapowiedzią Pańskiego pogrzebu.
Zgodnie z dawnym zwyczajem w czasie dzisiejszej Mszy świętej błogosławimy kredę, aby nią oznaczyć drzwi naszych domów na znak, że przyjęliśmy Wcielonego Syna Bożego. Błogosławimy również kadzidło, aby jego wonią napełnić nasze mieszkanie na znak, że wszystko pragniemy czynić na chwałę Boga.
Módlmy się, aby Chrystus w nowym roku przebywał między nami i aby wszyscy, którzy Go szukają, tak jak Mędrcy ze Wschodu, mogli Go znaleźć w naszych rodzinach.

Modlitwa błogosławieństwa

Boże, jedyna i wieczna Światłości, Ty przyprowadziłeś Mędrców do swojego Syna i objawiłeś im Jego jako Króla nad królami, a oni uwierzyli w Niego, oddali Mu pokłon i złożyli dary. Pobłogosław † tę kredę dla oznaczenia drzwi naszych mieszkań, w których przyjęliśmy światło Twojego objawienia. Spraw, abyśmy się stawali coraz bardziej widocznym światłem dla ludzi, którzy Ciebie szukają. Pobłogosław † to kadzidło, aby jego wonny dym wznosił się wraz z naszymi modlitwami przed Twoje oblicze. Spraw, niech nasze domy (napełnione dzisiaj wonią kadzidła) będą miejscem codziennej modlitwy w jedności z Twoim Synem, który zamieszkał między nami, aby objawiać nam Ciebie. Który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

"C + M + B" – na drzwiach naszych domów

Ten skrót nie pochodzi od imion "Trzech Króli", ale od łacińskiego wezwania "Christus Mansionem Benedicat" co oznacza "Niech Chrystus błogosławi ten dom" lub "Chryste błogosław temu domowi".

Błędne oznaczenie "K M B" pochodzi prawdopodobnie stąd, iż kiedyś łacińskie "C" zastąpiono polskim "K". A w takim układzie łatwo było już utożsamić je z imionami: Kacper, Melchior, Baltazar.

Modlitwa

ks. Piotr Skarga (1536-1612)

Na uroczystość Trzech Króli

O Boże mój, wlejże w nas serce tych Ojców i Patryarchów naszych, abyśmy się tak Tobie podobali, będąc do znajomości i obietnic i łaski Twojej powołani i oświeceni, abyśmy takimi uczynkami, wedle rady Apostoła Twego, powołanie nasze sobie upewniali.

Niech Cię wiernie i prawdziwie szukamy przy świecy i gwieździe słowa Twego, w nowem Jeruzalem, w powszechnym Kościele Twoim, w opuszczeniu i wzgardzie tych widomych dóbr, w pokusach i w niebezpiecznościach świata tego, w pracach i jałmużnach, opatrując potrzeby ubogich, którzy w gnojach i w stajniach i w słomie bez opatrzenia leżą, i w ofierze z duszy, z ciała i z majętności naszej, abyśmy Cię nalazszy i pokłon, a służbę Twoją tu na ziemi odprawiwszy, do ojczyzny wiecznej wrócić się mogli. Przez tegoż Zbawiciela świata dla nas narodzonego. Amen.

"Modlitewnik Skargi", str. 201-202.

Ku refleksji

Mędrzec
Dzisiaj słowo "mędrzec" niestety nie istnieje w potocznym języku. Mówimy: inteligent, intelektualista, uczony. Zmalało tak wielkie słowo, które określało nie tylko człowieka wiedzy, ale i człowieka zapatrzenia w Boga.

(…) Trzech Mędrców malowano zawsze uśmiechniętych - nie tylko dlatego, że znaleźli Jezusa, ale i dlatego, że wciąż nowi mędrcy idą pokłonić się Bogu.

ks. Jan Twardowski, Wszędy pełno Ciebie, s.91 i 16.

Cóż to wielkiego,
Magowie ze Wschodu,
Żeście odkryli
po roku podróży
Pana na sianie,
między bydłem, gnojem.

Gdy ja, bez gwiazdy
szczególnej przewodu,
Znalazłem Boga
– błądząc wiele dłużej –
W jeszcze podlejszej stajni:
w sercu swojem.

Leopold Staff

Kim byli Mędrcy ze Wschodu? Historycznie trudno dziś na to pytanie odpowiedzieć. Natomiast dla nas, ludzi wiary, ich obecność przy nowo narodzonym Mesjaszu oznacza, że Syn Boży został dany nie tylko dla ludu Izraela, ale również dla innych narodów. "Poganie - jak pisze św. Paweł - są współuczestnikami obietnicy".

ks. Tomasz Bieliński, "Oremus", 1-2/1999, s.24.

Obraz

 

Herod

Herod Wielki

– syn Antypatra mianowanego władcą Judei przez Juliusza Cezara w 47 roku przed Chrystusem. Antypater mianował Heroda zarządcą Galilei. Po śmierci ojca i brata Józefa, zarządcy Jerozolimy, Rzymianie nadali Herodowi tytuł "króla żydowskiego"; jego panowanie trwało od 37 r. przed narodzeniem Chrystusa.
Herod był gorliwym królem i rozpoczął całkowitą przebudowę świątyni w Jerozolimie, lecz lud powątpiewał w szczerość intencji władcy i nienawidził jego rodziny. Herod, który nie był z pochodzenia Żydem, wymordował członków żydowskiego rodu Hasmoneuszów, w których upatrywał zagrożenie dla swej władzy.
Nowy Testament przedstawia go jako sprawcę wymordowania dzieci do drugiego roku życia w Betlejem, w czasie, gdy narodził się Jezus. Miał opinię władcy nieznającego litości. Znajdował i mordował przeciwników nawet wśród członków własnej rodziny.
Po śmierci jego królestwo podzielono między trzech z pozostałych przy życiu synów: Archelausa, Antypasa i Filipa.

Słownik biblijny